Ακόμα χωρίς μέτρα προστασίας, τα καμένα οικοσυστήματα στον Έβρο!
Έχουν περάσει τρεις μήνες από την καταστροφική πυρκαγιά που κατέκαψε περίπου 950.000 στρέμματα στον Έβρο και τη Ροδόπη, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τα προστατευόμενα πουλιά και τα φυσικά οικοσυστήματα, όμως το ΥΠΕΝ ακόμα δεν έχει εκδώσει καμία απόφαση για τα απαραίτητα προσωρινά μέτρα προστασίας που θα διευκολύνουν την αποκατάσταση. Δράσεις για την αποκατάσταση έχουν ξεκινήσει, χωρίς όμως να έχει πρώτα θωρακιστεί η περιοχή με την απόφαση αναστολής έγκρισης έργων και δραστηριοτήτων που δυνητικά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στα προστατευόμενα πουλιά και στα οικοσυστήματα της περιοχής που έχουν πληγεί από την πυρκαγιά. Ενώ από τις 26 Σεπτεμβρίου ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την αναστολή των οικονομικών δραστηριοτήτων στην πληγείσα από την πυρκαγιά περιοχή, και παρά το γεγονός ότι οι δράσεις για την αποκατάσταση έχουν ήδη ξεκινήσει από τον ΟΦΥΠΕΚΑ και τη Δασική Υπηρεσία εντούτοις ακόμα καμία τέτοια απόφαση δεν υπάρχει.
Ήδη από τις 27 Οκτωβρίου, εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις έστειλαν επείγουσα επιστολή προς το ΥΠΕΝ με συγκεκριμένες προτάσεις, τεκμηριωμένες βάσει επιστημονικών δεδομένων, καλώντας το υπουργείο να αναστείλει με νομοθετική ρύθμιση για τουλάχιστον τρία χρόνια τα δυνητικά επιβλαβή έργα (όχι τα ωφέλιμα) και τις δραστηριότητες εντός των καμένων εκτάσεων. Ειδικότερα για τα έργα αιολικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), η αναστολή είναι απαραίτητο να επεκταθεί και στις παρακείμενες κρίσιμες για τα πουλιά περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης. Σχεδόν δύο μήνες μετά την ανακοίνωση του υπουργού και την επιστημονικά τεκμηριωμένη πρόταση των εννέα περιβαλλοντικών οργανώσεων που ακολούθησε, η αναστολή των διαδικασιών αδειοδότησης των ΑΣΠΗΕ δεν έχει ακόμη θεσπιστεί.
Η καθυστέρηση αυτή προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία για την προστασία των πουλιών και των οικοσυστημάτων που επηρεάστηκαν από την πυρκαγιά, αλλά και σύγχυση στις υπηρεσίες που καλούνται να αποφασίσουν ή να γνωμοδοτήσουν για την αδειοδότηση αυτών των έργων, καθώς τα σχεδιαζόμενα έργα στην περιοχή αυξάνονται συνεχώς.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούν το ΥΠΕΝ να λάβει άμεσα τα απαραίτητα μέτρα, αναστέλλοντας με νομοθετική ρύθμιση τις διαδικασίες αδειοδότησης όλων των έργων που δεν σχετίζονται με τη διαχείριση και προστασία των καμένων περιοχών, και ειδικά των αιολικών σε συγκεκριμένες κρίσιμης οικολογικής σημασίας εκτάσεις, παρακείμενες των καμένων, μέχρι την ολοκλήρωση των μελετών που θα προσφέρουν τα απαιτούμενα αξιόπιστα δεδομένα και πληροφορίες προκειμένου να ληφθούν επιστημονικά τεκμηριωμένες και εμπεριστατωμένες αποφάσεις σχετικά με τη δυνατότητα ανάπτυξης και αδειοδότησης έργων στις περιοχές αυτές. Μόνον έτσι θα διασφαλιστεί η προστασία των πουλιών και των φυσικών οικοσυστημάτων, αλλά και η επιτυχία των δράσεων αποκατάστασης.
Στις 27 Οκτωβρίου εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις έστειλαν επείγουσα επιστολή προς το ΥΠΕΝ με συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις, καλώντας το υπουργείο να αναστείλει με νομοθετική ρύθμιση για τουλάχιστον τρία χρόνια τα δυνητικά επιβλαβή έργα (όχι τα ωφέλιμα) εντός των καμένων εκτάσεων και ειδικότερα για τους ΑΣΠΗΕ και στις παρακείμενες κρίσιμες για τα πουλιά περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης.
Στις 13 Νοεμβρίου η ΕΠΒΘ κατέθεσε σχόλια στη δημόσια διαβούλευση νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ, ζητώντας οι προτάσεις των εννέα οργανώσεων να συμπεριληφθούν στο νομοσχέδιο.
Στις 17 Νοεμβρίου η ΕΠΒΘ έστειλε εκ νέου επιστολή στο ΥΠΕΝ ζητώντας ενημέρωση για την πρόοδο των διαδικασιών σχετικά με το αίτημα των εννέα οργανώσεων.
Έως σήμερα το υπουργείο δεν έχει ανακοινώσει αν τελικά θα πάρει μέτρα και ποια.
Η ολιγωρία αυτή του ΥΠΕΝ προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία για την προστασία των πουλιών και των οικοσυστημάτων που επηρεάστηκαν από την πυρκαγιά, αλλά και σύγχυση στις υπηρεσίες που καλούνται να αποφασίσουν ή να γνωμοδοτήσουν για την αδειοδότηση αυτών των έργων, καθώς τα σχεδιαζόμενα έργα στην περιοχή αυξάνονται συνεχώς.
ΙΙ. Υφιστάμενη Κατάσταση:
Στις Π.Ε. Έβρου και στη Ροδόπη έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν 28 ΑΣΠΗΕ με 276 ανεμογεννήτριες, συνολικής ισχύος 506,3 MW εκ των οποίων:
● 18 ΑΣΠΗΕ με 170 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura
● Το σύνολο των 28 ΑΣΠΗΕ με 266 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ
● 8 ΑΣΠΗΕ με 54 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης
Στις δύο Π.Ε. έχουν λάβει ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ (αλλά δεν έχουν εγκατασταθεί ακόμη) 30 ΑΣΠΗΕ με 221 ανεμογεννήτριες, συνολικής ισχύος 863 MW εκ των οποίων:
● 9 ΑΣΠΗΕ με 68 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura
● 22 ΑΣΠΗΕ με 123 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ
● 8 ΑΣΠΗΕ με 19 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης
Επιπλέον αυτών είναι σε διαβούλευση για την έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης 38 ΑΣΠΗΕ με 348 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 1818,1 MW, εκ των οποίων:
● 8 ΑΣΠΗΕ με 42 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura
● 27 ΑΣΠΗΕ με 238 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ
● 11 ΑΣΠΗΕ με 52 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης
ΙΙΙ. Περιστατικά Πρόσκρουσης:
Έως σήμερα, στον Έβρο και τη Ροδόπη έχουν καταγραφεί 563 περιστατικά πρόσκρουσης πτηνών και νυχτερίδων στις ανεμογεννήτριες στις Π.Ε. Έβρου και Ροδόπης. Από αυτά:
• 35 είναι αρπακτικά πουλιά (16 γύπες)
• 198 είναι πουλιά άλλων ειδών
• 330 είναι νυχτερίδες
Δεδομένης της δυσκολίας εντοπισμού των θυμάτων όταν αυτά πέφτουν σε μεγάλη απόσταση από τις ανεμογεννήτριες ή σε περιοχές με πυκνή βλάστηση, στην πραγματικότητα τα θύματα είναι ακόμη περισσότερα. Επιπλέον της θανάτωσης των πουλιών λόγω πρόσκρουσης, οι ανεμογεννήτριες επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις (είτε μεμονωμένα είτε σωρευτικά) και σε άλλα προστατευόμενα είδη (π.χ. νυχτερίδες) και οικοτόπους.
Ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι σαφώς μεγαλύτερος από τα καταγεγραμμένα, αφού όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη (δορυφορικοί πομποί και έρευνες), σε πολλές περιπτώσεις τα πουλιά μετά την πρόσκρουση πέφτουν σε μεγάλη απόσταση από τις ανεμογεννήτριες, ή σε περιοχές με πυκνή βλάστηση, ή τραυματίζονται και έως ότου πεθάνουν μετακινούμενα στο έδαφος και απομακρύνονται από τις ανεμογεννήτριες ή καταναλώνονται από θηλαστικά στο μεσοδιάστημα των ερευνών.
Σημειώνεται ότι τρία αρπακτικά πουλιά (ένας μαυρόγυπας, ένας γερακαετός και ένας σφηκιάρης) προσέκρουσαν σε ανεμογεννήτριες που είχαν εγκατεστημένο αυτοματοποιημένο σύστημα αποτροπής προσκρούσεων και ενώ το σύστημα εντόπισε μέσω των καμερών την προσέγγιση των πουλιών, οι ανεμογεννήτριες δεν κατάφεραν να σταματήσουν εγκαίρως με αποτέλεσμα τα πουλιά να προσκρούσουν σε αυτές. Τα περιστατικά πρόσκρουσης σε ανεμογεννήτριες που είχαν εγκατεστημένο αυτοματοποιημένο σύστημα για την αποτροπή πρόσκρουσης, καθώς και άλλα περιστατικά που έχουν καταγραφεί στο εξωτερικό καταδεικνύουν πως τα συστήματα αυτά δεν είναι πλήρως αποτελεσματικά και ως εκ τούτου δεν μπορούν να διασφαλίσουν τον μετριασμό των επιπτώσεων στα προστατευόμενα είδη.
